List na Hebrejarjow 12,12–18.22–25
I.
Połojca prědnego mjaseca nowego lěta jo južo mimo, ale dopominajśo se hyšći na waše dobre wótmyslenja na nowe lěto? Wěcej sporta, strowje se žywiś, raz jadne dobre knigły cytaś? Musym na našogo nana mysliś, kenž kužde lěto twardučko jo zlubił, kuriś pśestaś. Jo wuźaržał raz dwa, raz tśi tyźenja, raz južo poł lěta, pón jo było wšykno zabyte. My bratśi njejsmy to jomu za złe wzeli, jano smy se smjejkotali, gaž kužde lěto z tym znowa jo zachopił. The same procedure as every year. Ja za mój part som južo dawno spušćił take nowolětne wótmyslenja, nanejmjenjej zjawnje. – Co pak su naše plany w pśirownanju k tomu, což Bog z nami wótmyslone ma. Doma smy cesto słyšali tu sadu: „Cłowjek se mysli, Bog wjeźo – Der Mensch denkt, Gott lenkt.“ Wót togo wótwóźujomy wšake napominanje, kenž zazdaśim Bog za nas ma. Źinsajšny prjatkaŕski tekst jo połno takich napominanjow.
12Togodla hukšuśćo zasej wisecej ruce a mucnej kóleni,
13a cyńśo pšawe slědy z wašyma nogoma, aby nichten se njepódštapił ako chromy, ale skerjej se hustrowił.
14Žeńśo za měrom ze wšyknymi a za wuswěśenim, bźez kótaregož nicht Boga Kněza njebuźo wiźeś.
15A glědajśo na to, aby nicht slězy njewóstał za Bóžeju gnadu, aby niźi někaki kórjeń górkosći njerosł a njeměr njenapórał.
16Aby nicht njebył huraŕ abo njeswěty ako Ezaw, kótaryž za jaden jěź swój pjerwonarod pśeda.
17Pśeto wy wěsćo, až wón teke pótom, gaž kśěšo žognowanje hobderbnuś, bu zajśpjony, pśeto wón njenamaka město k pokuśe, lěc rowno ju ze łdzami pytašo.
18Pśeto wy njejsćo pśišli ku górje, kenž se dajo dotyknuś, a ku górucemu wognju daniž k śmě a k śamnosći a k njewjedru;
22Ale wy sćo pśišli ku górje Cion a k městnoju žywego Boga, k njebjaskemu Jeruzalemu a ku zgromaźinje wjele towzynt janźelow, na swěźeń. Hebr 12,12-18.22
II.
Gaž swěźeńske dny su mimo, śěžko padnjo se zmógnuś a znowa se motiwěrowaś. Gaž wam se pódobnje źo, njejsćo daloko wót togo, což bibliski tekst z Lista na Hebrejarjow pomina, lěcrownož nejžpjerwjej njejo lažko, wšykno rozměś. List z togo wuchada, až zagórjetosć wěry prědnych kśesćijańskich wósadow jo zajšła. Wšykno jo pitśku wóteběrało. Mócy staršeje generacije su słabjeli – kak móžomy ten elan dalej dawaś, su se pšašali. Ta ceła wěc se jadnomu abo drugemu znata zda, nic ga? To njejo nic z bibliskego casa. Pónjeźele změjomy zasej zmakanje źěłoweje kupki Serbska namša. Kak móžomy wšykno zwónoźeś, gaž pśi bliźe sedaju pśisamem jano rentnarje? Kak móžomy našu zagórjetosć młodej generaciji pósrědniś? Ceła situacija rožojta njejo. Wót cerkwje słyšymy, musymy žariś, žariś, žariś. Njejo dosć dorostowych fararjow za tych, kótarež su šli na wuměńk. Wósady bywaju wětše a wětše. To nas wjelgin mucni, a w nejgóršem paźe wó cełu wěc wěcej njeroźimy. Ceło na zachopjeńku bibliskego teksta stoj:
Togodla hukšuśćo zasej wisecej ruce a mucnej kóleni,
a cyńśo pšawe slědy z wašyma nogoma, aby nichten se njepódštapił ako chromy, ale skerjej se hustrowił.Hebr 12,12–13
Rědnje, až how se njewóspjetujo kněžecy powšykny pesimistiski zuk, ale se glěda doprědka: Lubše luźe, až nichten njewochamnjejo! Pórajmy se! Pšosym žedno wugranjanje!
Ale njejo to pśewjele za nas, kenž wšuźi starcyjomy na naše mroki? Móžomy rozměś taku dynamiku a zagórjetosć, kenž List na Hebrejarjow pokažo? Njejsu to pśewusoke wupominanja? Njejo to něco za drugich? List jo pśeliš radikalny: Se wě, z Bóžeju pomocu móžomy to zwónoźeś. Spominajśo se hyšći na gódownu powěsć? Prědna sada janźelow na pastyrjow na poli jo: Njebójśo se! Jo, cogo se bójmy?
The same procedure as every year, co howacej? Dejmy se zmógnuś a se wjaseliś. Pósoł Pawoł pišo w swójich listach to samske ako stoj teke w starych žydojskich tekstach: Gaž my to njecynimy – chto howac dej to cyniś? Pawoł to konkretizěrujo: Wy maśo zawinu se wjaseliś, móžośo se wjaseliś w Knězom. Abo, ako stoj ku kóńcoju našogo teksta z Lista na Hebrejarjow:
Ale wy sćo pśišli ku górje Cion a k tomu městu žywego Boga, k njebjaskemu Jeruzalemu a ku zgromaźinje wjele towzynt janźelow, na swěźeń. Hebr 12,22
Chto, gaž nic my, zamóžo a jo zwólny, wjasele mjazy luźimi rozšyrjaś? Bóža pomoc njejo daloko. Ako som pśemyslował, kak móžo dalej hyś ze źěłom kupki Serbska namša z mjenjej pjenjezami a mjenjej luźimi, dostał som telefonat z Drježdźan, až organist Žeńskeceje cerkwje planujo turu pó Łužycy pśed swětkami a co jano w serbskich cerkwjach graś a se pšaša za serbskimi kompozicijami, kenž móžo graś. Wjaselśo se!
III.
Njeznaty awtor našogo prjatkaŕskego teksta jo wjelgin dobry znajaŕ hebrejskeje Biblije, našogo Starego testamenta. Pytaj měr a žeń za nim.Hebr 12,14 To jo citat z psalma 34. Lěto jo pór dnjow stare, starosći pak su jadnake. Kak móžomy do nowego lěta startowaś z naźeju? Žeń za měrom – kak móžomy to cyniś?
Jaden ze zwěrnych powědarjow Bóžego słowa w serbskem rozgłosu jo mě napisał kóńc zajźonego lěta, až žeden optimizm juž njamóžo rozšyrjaś a njamóžo nadalej Bóže słowo zapowědaś. Rezignacija ga njejo dobry raźiśel, tšach njejo žeden luby pśewóźowaŕ. Źo wó gnadu, wó lubosći Boga, lubosć, kenž groni, njejsy sam we wšyknom, což pśiźo. Som tam za tebje, zasajźijom se za tebje, rowno, gaž se bula w žywjenju.
Som jomu wótegronił z citatom wót Anne Frank: „Wiźim, ako swět se pomałem wěc a wěcej pśeměnja do pusćiny. Pśecej głosnej słyšym pśiduce grimanje, kenž teke nas wusmjerśijo, sobu zacuwam žałosć milionow luźi. Ale weto, gaž glědam do njebja, se myslim, až se wšykno zasej wobrośijo k dobremu, a pokoj a měr pśidu do swětowego pórěda.“
IV.
Generelne zacuśe, až něga jo było lěpjej, jo iluzija. Konflikty zachadnosći su zawina za rozestajanja źinsa. „Njejo žedna droga k měroju. Měra jo ta droga.“ Tak jo to zwuraznił Mahatma Ghandi. To ma teke z tym cyniś, kak ze sobu wobchadamy. Wjelgin cesto se myslimy, až dejmy pšawo měś abo dostaś. Musymy se pśesajźiś abo naše pśeznanjenja zašćitowaś. Za awtora Lista na Hebrejarjow pak jo něco drugego wažne:
Glědajśo na to, aby nicht slězy njewóstał za Bóžeju gnadu, aby niźi někaki kórjeń górkosći njerosł a njeměr njenapórał. Hebr 12,15
Tekst pódajo Ezawa ako wjelgin špatny pśikład, kenž za soki pśec chyśijo Bóže žognowanje. Wón jo pótom žywy był na kšomje towarišnosći a jo musał zacwiblowany pytaś za tym, což jo njewobmyslone zejgrał. List na Hebrejarjow jo pśeliš kšuty. Groni: Jo njegluku měł, ale wón ma sam winu!
Ale to cysta wěrnosć abo kóńc tšojenja njejo. Dłujka zwada mjazy Jakubom a Ezawom, kótaruž namakajomy w 1. knigłach Mojzasa, jo měła glucny kóńc. Wónej stej se wujadnałej. Za mnjo jo to jadna z wjelgin gnujucych scenow Starego testamenta: Jakub ma wjeliki tšach, ako wiźi swójogo bratša, kenž slědk pśiźo z wjelikeju armeju.
Ezaw pak běźašo jomu napśeśiwo a hobejma jogo a padnu jomu hokoło šyje a póškašo jogo a wónej se daštej do płaca.1 Mojz 33,4
Napśeśiwo prjatkaŕskemu tekstoju jo Ezaw měr za sebje a swójich luźi napšawdu namakał. Njejo wěrno, až njeměr a gramota musytej traś nimjernje. Mamy pśecej wudrogu, musymy se jano za nju rozsuźiś. To jo pominanje na kuždego samego a zwisujo z pśewinjenim rezignacije. – Mój pśijaśel jo se rozsuźił, dalej cyniś ze serbskim Bóžym słowom za rozgłosu. Som jomu gronił, lěpjej jo cwiblowaś w serbskej rěcy nježli mjelcaś w nimskej rěcy.
Hartmut S. Leipner, prjatkowanje w Drjejcach na drugu njeźelu pó tśoch kralach, 2024-01-14
Libotka 